ARAPGİR

MALATYA İLİ ARAPGİR İLÇESİ
ARAPGİR İLÇE TANITIM
ARAPGİR MALATYA İLİNE BAĞLI BİR İLÇEDİR...
arapgir
malatya arapgir
arapgir malatya

arapgir resimler

arapgir fotoğraflar

arapgir manzaralar

arapgir görüntüler

arapgir üzüm

arapgir video

arapgir spor

arapgir yemekleri

arapgir tarih

arapgir tarihi eserleri

arapgir kültür

arapgir sanat

arapgir ulaşım

arapgir haritası

arapgir iklim

arapgir haber

TIKLA>>OLTU TAŞIM

arapgir doğa

arapgir gezi

arapgir turizm

arapgir gezi

arapgir konaklama

arapgir otel

arapgir pansiyon

arapgir yurt

arapgir ekonomi

arapgir ticaret

arapgir sanayi

arapgir tarım

arapgir hayvancılık

arapgir konut

arapgir emlak

arapgir arsa

arapgir kiralık

arapgir satılık

arapgir araç

arapgir malatya

arapgir

malatya arapgir

arapgir sağlık

arapgir hastahanesi

arapgir eğitim

arapgir okul

arapgir lisesi

arapgir dağları

arapgir akarsuları

arapgir coğrafya

ARAPGİR İLÇE TARİH

Tarihi bir yerleşim beldesi olan Arapgir, ilk ve orta çağlarda yer almaktadır. Selçuklu beylerinden, Emir Çubuk 1084’te civar bölgelerle birlikte Arapgir’i alarak Tük beylik ve devletlerin idaresini başlamıştır. Şah Mirliva Ahmet Bey Arapgir’in 14yy.deki beyi olarak gözükmektedir. Ahmet Bey Sülalesi Arapgi’i Akkoyunlu ve gerekse Osmanlı dönemlerinde sancak beyi unvanlarıyla idare etmiştir.

Çaldıran savaşı sonrası Yavuz Sultan Selim’in Mısır’a yapacağı sefer esnasında Arapgir’i de Osmanlı topraklarına 1515 de katmıştır.

4 Kasım 1515 de Diyarbekir Beylerbeyliğine Bıyıklı Mehmed Paşa’nın tayini ile Diyerbekir Beylerbeyliği ihdas etmiştir. Arapgir’de Diyerbekir’e bağlı sancak statüsüne dahil edilmiştir. Arapgir’in ilk Osmanlı sancak beyi İskender Bey Veled-i Yularkısdı görülmektedir. 1568 de Sivas’a bağlanan Arapgir 1735 te Gümüşhane mukataasına 1775’te Maden Hümayun Emanetine bağlanarak mali açıdan Diyarbekir idari açıdan Sivas’a kaza olmuştur.

XIX yy. başlarında Sivas Eyaletinin sancağı olarak görülmektedir. 1846 da Harput eyaletinin 1857 de Harput Eyaletinin Harput-Malatya Livasının Arabkir kazası, 1876’da da Mamüretülaziz Mutasarrıflığı kazası 1878 de Mamuretül-aziz (Elazığ) vilayetinin kazası haline gelmiştir. Cumhuriyet ile birlikte Malatya’nın ilçeleri arasına katılmıştır. (1928)

Sancak beyleri idari görevlerini kendi hanelerinde yürüttüklerinden dolayı Arapgir’in eski idare mekanını tespit mümkün görülmemektedir.

Yıllık anlamına gelen salname Osmanlı Devleti’nde ilk kez Hicri 1263 (1847) de yayınlanmıştır. Salname idari, hukuki, ilmiye gibi devlet görevlilerinin belirtilmesinin yanında belde ile alakalı bilgileri de kapsamaktadır.

Arapgir, ilk salnamenin yayınlandığı 1847 de Harput Eyaletinin bir livası (sancak) statüsündedir. 1847 de Arapgir Kaymakamı olarak Kapucubaşı Hüseyin Bey bulunmaktadır. Kapucubaşı Hüseyin Bey 1850 li yıllarda Kaymakam olarak görülmektedir. Salnamede Belediye ve Hükümet Konağını Çarşı başında gösterir. Şu an park olarak kullanılan yerde kanatlı kapılara sahip, üç katlı, geniş bir avlusu bulunan Hükümet Konağı’na çift ahşap merdivenle çıkılmaktaydı. 

Üçüncü katı Kaymakamlık Makamı’nın çalışma dairesidir. Kagir bina dikdörtgen plana sahip 400 metrekare civarında idi. 1967 li yıllara kadar yüz yılı aşkın süreyle Kaymakamlık Makamı olarak hizmette bulunmuştur. Kaymakamlık bu tarihten itibaren yeni Hükümet Konağı yapılıncaya kadar Belediye Hanı olarak bilinen Millet Hanı’na taşınmıştır.

Kaymakamlık Makam’ı 1970 de şu anki Köseoğlu Mahallesi’ndeki Hükümet Konağı’nın üçüncü katına konuşlanmıştır. Kaymakam’lığın ve diğer resmi kurumların içersinde yer aldığı bina 2500 metrekare arsa üzerinde, bir bloklu, üç katlı 600 metrekare kapalı alanıyla hizmettedir.

Tarihin derinliklerine inildikçe Arapgir´in mevcut olduğu görülmektedir. Profesör Derkot´a göre Eski Malatya´dan Zimmara´ya giden yol üzerinde Hipsa veya Batlamyus´un zikrettiği ipsa şehri şimdiki Arapgir´in yerindedir. Bu şehir Hz. Ömer zamanında Araplar tarafından zaptedilmiş birçok defalar el değiştirdikten sonra Malazgirt Muharebesini mutakip Alp Arslan´ın fethine memur ettiği Emir Danişment tarafından alınmıştır. (Arapgir isminin bu fetihten kaldığı kanaatındayız. Birçok tarihi mücadelere sahne olan Arapgir 12. asnn sonlarında Anadolu birliğine katılmış ve 15. asırda Timur istilasına uğramıştır. Nihayet Yavuz Sullan Selim zamanında katı olarak Osmanlı Türklerinin eline geçmiştir.

Arapgir, etrafındaki şehirlerin eskilerinden Malatya ile yaşıt denecek derecede eskidir. (M.Ö. 15. Yüzyıl) Bugünkü Arapgir´in Daskuza adını o zamanda Gözdük denilen derenin ismi ile incelersek "Taş Göze" veya "Taşküze" her ikjside Göze veya Küze ki, su kaplarına küze denir. Yani su ile İlgili hemde kalenin 5 km. ötesindeki dereye adını veren Göz suyu ile yalnız Taşküze sözünün küze eski Farsça olması Türkçe Gözdük deresi denildiğinde ve göz suyunun taşdan fışkırması, oradan alınan ismin şehire verilmiş olması ihtimali daha kuvvetlidir.

ARAPGİR KALESİ

Arapgir ( Daskuze) Kalesi:

19. yüzyılda göçülen bugünkü kasabaya daha doğru deyişle Hükümet Konağına 6 km. mesafede, Osman Paşa mahallesi hududu içinde Kozluk çayı ile Gözlük deresi kuşağının hemen üzerinde yüksek bir kaya kitlesi üzerinde kurulmuştur. Kalenin kuzeyinden akan Kozluk çayı tarafı o kadar sarp ve dik ki kalenin burcundan bakınca 200 m. aşağıda kalenin ayağını yalayıp geçen çayın suyu görünür. Atılan bir cisim hiçbir yere rastlamadan çaya iner.

Büyük şehirlerde kurulan kaleler kadar metin olan taş ve kireş harcı ile yapılan sur´un harabeleri haşmetli bir devrin canlı şahitleridir. Surlar asırların yıpratmasına dayanmış ve dayanmaktadır. Kalenin müdafaası kolay ve fakat yerinin etrafındaki dağlara göre çukurda ise de kuzey tarafında kaleden görülen Gedeleç mahallesinin kuzeyinde Göz´ün, güneyinde yükselen Sivri Dağının tepesinde onu gören Göldağı tepesinde ve onu gören daha uzak dağ tepelerinde ateşle haber verme kulubeciklerinin zor bulunur harabeleri vardır ki, Göldağındaki Malatya yolunun doğusundaki Abdulvahap Dağını ve hatta Malatya şehrini de görür.

Kalenin suyu Göz´den, hemen aşağıdan kaldırılan kale harkı ile bol miktarda temin edilir. Hark 5- 6 km. uzunlukta, şimdi toprak kaymaları ile birçok yerleri bozulmuş Horasan kaynatmadır. Kaleye 1 km. kala hark tünel haline getirilmiştir. Kaleye giren hark yer altı bir tünelle çaya akıtılmaktadır.

M.Ö. 712´de Arapgir

M.Ö. 712 senesinde Asur Kralı Sargon Malatya civarında Urartulara karşı beş ve Müşkilere karşı üç kale yaptırmıştır. (Eski Anadolu Tarihi sahifesi 256, Dr. Furuzan Kınal) Bu seferlerden birinde Meliten halkını Mezepotamya´ya sürmüş, onların yerine Güney mezepotamya´dan esirler getirerek yerleştirilmiştir.

Çok kuvvetli ihtimaldir ki, Arapgir kalesi de Asur kralları tarafından tamir edilerek Müşkilere karşı muhafazasına memur asker ve esirlerden de halk konulmuştur. Arapgir ismi işte buradan çıkmış olabilir. Getirilip yerleştirilen halk ve muhafızlar Arap olduğundan eski Taşküze şehri Arap şehri anlamına olarak Arapgert denilmiş olabilir.

M.Ö. 612´de Arapgir

Asur devletinin yıkılmasına kadar Asur hegamonyasında kalıyor. Asur Devleti aldığı yerleri sömürür. Fakat imar etmez işte yüz senelik egemenliği sırasında da Arapgir ve Malatya´da hiçbir eser bırakmamışlardır. Asurluların Arapgir´e tek büyük faydaları memleketi Kimmer akınından masum bırakmalarıdır. M.Ö. 612´de Asur Devletini yıkan Medler Arapgir´i egemenliklerine aldılar. 330 yılına kadar Arapgir Medlerde kaldı.

 Medlerin Doğu İran´da uğraşmalarından faydalanan Ermeniler merkezleri Ahlat olarak Urartulann ülkesinde bir Ermeni krallığı kurdular. Ermenilerin bir sürede Sakaların yönetiminde kalan Arapgir Med İmparatoru Keyaksar´ı Lidya üzerine giderken bütün Anadolu´yu yeniden kendine bağladı. Arapgir önce Med sonrada Pers İmparatorluğunun bir parçası olarak 215 yıl kaldı.

Roma Devrine ait, Arapgir ve yöresinde hiçbir esere rastlanmamıştır. Romanın (39S) parçalanmasından sonra Bizans devrinde Arapgir´de iki han yaptırılmıştır. Birisi bugünkü Elazığ yolu üzerindeki Denizli köyünde öbürü Kemaliye yolunun Fırat vadisindedir. Her ikiside halen ayakta olan bu hanlar, buradan büyük ticaret yollarının geçtiğini ve devletin bu yollarla il gilenerek kervanları dolayısıyla ticareti korumak için hanlar yaptırdığının açık belgeleridir. Arapgir´imizde Doğu Roma´ya bağlı bir şehir oluyor. Bu devir oldukça huzur ve sükun içinde geçmiş. Arapgir dokuma işleri bu huzur devrinde inkişafa başlamış olmasıda ihtimaldir.

611´ de başlayıp 628´ de biten İran, Bizans savaşlarında Anadolu, Suriye İranlıların eline geçti . 627´de Bizans İmparatoru Herakliyüs bütün Anadolu´yu Suriye ve Filistin; geri aldı. Bu savaşta Anadolu ile birlikle Arapgir´de İran ve Bizans arasında el değiştirmiştir.

Hicri 138, Miladı 756´da Bizanslılar Malatya´yı zaptettikten sonra Marçılhusiye gelmiş, yanındaki Ermeni Kralı Kusan´ı göndererek Erzurum´u kuşatmıştır. Bu arada Kemahta Bizanslıların eline geçmiş. Araplar tarafından kuşatılmışsa da geri alınamamıştır. Bu olay sırasında Arapgir´imizde yeniden Bizans idaresine geçmiştir. Müslüman Araplarla Bizanslılar arasında devamlı savaşlar oluyor, şehir kısa zamanlarla eldeğiştiriyordu. 933 yıllarında Arapgir´in Bizans hakimiyetinde olduğu ve hakimiyetin 1071 Malazgirt Savaşına ve hatta daha sonlara kadar devam etmiş olduğu bir gerçektir.

SELÇUKLU DÖNEMİ ARAPGİR

Selçukluların Arapgir´ E Yerleşmesi

1071 Malazgirt zaferinden sonra Alp Arslan Bizans ordusundan kaçanların takibine müfrezeler çıkarmış, kendisi Yusufun isyanını haber alarak Horasan´a dönmesi yüzünden Anadolu işleriyle meşgul olamamıştı. Horasan´a gjtti ve orada şehit edildi.

Melihşah Anadolu´yu almaya amcalarından Kutlumus´un oğlu Süleyman´ı memur etmiştir. Süleyman´da Anadolu´yu İznik´e kadar Bizanslılardan alarak kendi ülkesine katmıştır. Bu arada Arapgir´de Selçuklu Devletinin bir parçası olmuştur.

Çubuk adlı komutan Arapgir´in savaşla alındığı ve iki komutan tarafından kuşatıldığı, komutanlardan birinin adının Cihangir diğerinin Arap Mehmet olduğu, Cihangir´in şehit olduğu ve baştaki üst komutanın "Arap Gir" diye emir verdiği ve şehrin isminin bundan sonra Arapgir olarak kaldığı rivayeti vardır. Bu rivayet tarihi eleştirmeye uğratılırsa doğruluğu şüphe ile karşılanır.

Melihşah´ın Anadolu´ya gelmediği Süleyman Bin Kutlumuş´u memur ettiği tarihi bîr gerçektir.

Kutlumuş oğlu Süleyman bu savaşta bulunsa veya bir üst komutan olsada olay hikayede söylendiği gibi olsaydı bile Arapgir şehri bu ismi daha önce Bizanslılar ve Ermeniler tarafından kullanılmış olması gerekirdi.

Müslümanlara geçince şehre Müslüman nüfus yerleştirdiler ve Ulu Cami yaptılar Ulu Cami hakkındaki rivayetinde tenkide dayanacak durumu yoktur.

l - Cami yapı planı, mimari şekli mihrapta ve komişlerdeki süslemeleri ile Büyük Selçuklu eseri olduğu açıkça görünüyor. Buna rağmen hikaye şu: Şehrin hakimi olan Bizans Valisinin kızı rüyasında Hz. Muhammedi görüyor, gizlice müslüman oluyor. Babasından "Kilise yaptıracağım" diyerek para alıyor ve cami yaptırıyor. Cami yapılınca babası gelip, kilise deyip aldığı paralarla Cami yaptırdığını görüyor ve kızını öldürüp kapının yanına gömdürüyor.

Rivayete göre, bina Bizans Hükümdarlığı sırasında yapılmış ki buna ufak ihtimal verilemez. Çünkü mimarını ve ustasını Selçuklulardan gelinemezdi Bizans eserine benzer en ufak bir nişanda yoktur.

Arapgir, Konya Selçuklularından önce Danişmentliler devletine bağlandı. 1175 yılına kadar bu devlete bağlı kaldı. 1178 tarihinde Konya Selçuklu sultanlarının bir sancağı oldu. Aslan Danişmentliler devletini kaldırarak topraklarını kendi ülkesine katınca Arapgir´de Konya Selçuklu sultanlarının bir sancağı oldu.

Ulu Cami ihtiyaca elvermediğinden Yeni Cami yapıldı. Hamamlar, hanlarla canlı ve işlek şehir haline getirildi. Irak ve Suriye´den gelen ticaret eşyası Mengüclere Trabzon Pontüs Devletine satılıyor, şehir bir transit merkezi halinde gittikçe ileryordu. Moğallann önlerinden kaçan bütün Türk boyları ile Anadolu´nun her tarafı bir Arapgir şehri ve köy nüfusu da arttı. Çok seyrek olan Ermeni köylerinin aralarına yeni köyler kuruldu ve bu köylere Türkçe isimler verilerek bozkırlarda meskun hale getirildi.

Türkler tarafından kurulan köyler: Onar, Selamlı, Koca, Yabanlı, Tepte, Cücügen, Pekisü, Çiğııir, Eğnir, Kuşçu, Kalınharman, Decde, Kollik Mulla, Zompa, Suceyin, Alolar, Yanıklar, Bedemli, Pal, Esikli, Yılıçlı, Deregen, Deregezen, Horan, Hacıuşağı, İspausağı, Saracık, Bostancık . . . köyleri sayılabilir.

1242 - 1243 yıllarında Selçuklu Devletinin Moğollara Kösedağı muharebesinde yenilemesi üzerine Arapgir´de Moğallara ve daha sonrada İran´da Hulagu´nün kurduğu Moğol İlhanlı Devletinin idaresine geçti.

Moğallardan bir kol Erzincan´dan Malatya´ya gittiler. Ellerine birçok kumaş geçti, işte birçok kumaşın geçtiği yer süngü ve kılıç ölüm tehdidi altında soyulan Arapgir´dir. Moğallar memlekette Selçukluları kendi ellerinde oyuncak gibi kullanır halde bıraktılarsada onların hükümleri Doğu Anadolu´ya kadar uzandığından Arapgir Moğol ve İlhanlılara bağlı kıldı.

Arapgir İle İlgili Bir Hikaye:

Şu hikaye bize Arapgir´in 1334 ve ondan sonraki yıllarda İlhanlı Devletine bağlı olduğunu anlatan bir gerçektir. Ebu Sait Bahadır Şahin ölümünden sonra birçok kargaşalıklar oldu. Doğu Anadolu, İran´a Karakoyunlular hakim oldular, Erzincan´da kendilerine bağladılarsada Arapgir´in bu devlete bağlandığı tesbit edilememiştir. Bu sırada Şebinkarahisar´ı, Gürün´ü, Yıldırım Beyazıt almış ülkesine bağlamış, Arapgir bu sırada Malatya ile birlikte Osmanlı ülkesine katıldığı tesbit edilemiyor.

Karakoyunlu Devleti yıkıldıktan sonra Doğu Anadolu´da Akkoyunlu Devleti kuruldu. Divrik ve Arapgir Akkoyunlu Devletinin bir şehri olarak kaldı. 1460´da Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan, Osmanlılar aleyhine Trabzon´daki Pontüs´le birleşmekle kalmamış, Pontüs elçileriyle beraber kendi elçilerini Sinop, Karaman beyliklerine göndermiş Avrupa Devleti İle ittifaka önayak olmuştur .Akkoyunlu devleti yıkılıncaya kadar Arapgir ellerinde kaldı. Şah İsmail idaresine geçmeden 1515 yılında Çaldıran Savaşı sonunda Arapgir Osmanlı ülkesi ve sancak merkezî oldu. Osmanlılar devrinde bir sükun içerisine giren Arapgir halkı eski sanatları olan dokumacılığa yeniden önem vermişlerdir.

Araplar Osmanlıların Rum eyaleti (Merkezi Sivas)´nin yedi sancağından biri olarak kaldı. Sancak beylerinden Cafer Paşa´nın ölümü üzerine oğlu Ahmet Bey, sancak beyin vekili oluyor.

1834´de Arapgir kaza haline getirilerek, Elazığ´a bağlanmıştır. Bir taraftan da eski kervan yollarının türlü işgal ve karışıklarla kapanan yollan Osmanlı fetihleriyle Suriye, Hicaz, Irak´ın Anayurda katılmasıyla açılmış olması Arapgir halkını harekele getiriyor. Basra, Bağdat, Diyarbakır, Harput yolundan gelen baharat, Arapgir´deki toptancı tüccarlara geliyor, buradan Erzincan, Erzurum, Giresun, Trabzon illerine satılıyor. Asıl önemli olan ikinci yol Beyrut. Halep, Antep yolundan gelen eşya Halep, Antep gjbi şehirlerde yapılan sabun ve zeytinyağı atelyeleri yine Arapgir toptancıları hesabına çalışıyor.

Ocağın şehirleri uyanıncaya kadar Arapgir tüccar ve dokuma sanayicileri her tarafta iş bağlamaları yapmış. Doğu Anadolu´nun sanat ve ticaret merkezlerinden biri hatta birincisi olmuştu. Arapgir onbinlerce tezgahın işlediği, sermayesi yüksek, yüzlerce toptancı tüccann işletme yaptığı sanayi ticaret merkezi oldu. Arapgir 50 bine yakın nüfusu ile Doğu ve hatta İç Anadolu´nun en kalabalık şehirlerinden biri değil,birincisi olmuştu.

Otlukbeli Savaşında Fatih, Uzun Hasan´ın ülkelerinden yalnız Ş. Karahisar´ı almış diğerlerine dokunmamıştır. Akkoyunlu Devleti yıkılınca Şah ismail´in Safevi devletine bağlanmadan 1515 Çaldıran seferiyle Osmanlılar ülkesine katılmış ve sancak olarak uzun sene kalmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman zamanında Sivas valiliğine bağlı bir sancak merkezi oldu. 1834´te Diyarbakır ve 1874´de Mamuret-ül Aziz (Elazığ) sancaklarına bağlandı,önceleri kalenin eteğinde sıkışıp kalan ve bir türlü genişleyemeyen kent XIX. yy ortalarında bugünkü yerine taşındı.

Şemseddin Sami, Arapgir´e ilişkin olarak şu bilgileri vermektedir. "Mamuret l Aziz Vilayetinin Harput sancağına bağlı kaza merkezî bir kasabadır- 88 köyden oluşan kazanın 11. 000´ i Ermeni ve kalanı Müslüman olmak üzere 32. 553 nüfusu vardır. Dağlık ve engebeli bir yapıda olduğu için, kaza halkının çoğu İstanbul´da kapıcılık ve dik hizmetlerinde çalışır. Toprak ve tarım ürünleri arasında en önemli yeri sebze ve meyveler tutar. Tüm kazada 35 cami ve mescit, 38 okul 4 medrese, 11 kilise, 4 hamam, 32 değirmen ve fabrika, dükkan vardır"

Ali Cevad´a Göre Arapgir

"Mamuret-ül Aziz vilayetine bağlı, kaza merkezi bir kasabadır. Fars tarzı sanat değeri olan bir camisi vardır. Evlerinde bez ve alaca türünden dokumalar yapılır. Kaza sınırları içindeki Sarıçiçek Dağı yörenin birçok kazasının ünlü yaylasıdır. 88 köyden oluşan kazada 4 hamam, 500 kadar dükkan, 35 cami ve mescit vardır."

Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyet devrinde yurtta demiryollarının yapılmasında Arapgir´i kenarda bıraktığından artık hayvanlarla yapılan taşıtı kaldırdı. Zaten kenarda kalması da büsbütün toptancı ticaretini yok etti. Tüccarların hemen hepsi sermayelerinin işletmesi imkanı olan büyük şehirlere göçtüler. Nihayet Türkiye Cumhuriyeti´nin sanayi kalkınma hamlesinin yaparak dokuma fabrikaları kur ulunca Arapgir dokuma sanayii de çöktü. Bu sanat kolunda çalışan teknisyenler, işçiler o fabrikalara işçi oldular. Bu suretle 50 bin nüfuslu Arapgir şehri 10 bin nüfuslu bir şehir haline geldi.

ARAPGİR KÖHNİ ÜZÜMÜ

Arapgir ilçesinde bağcılığın tarihçesi çok eski yıllara dayanmaktadır. İlçede başta Siyah Köhnü, Aşıkbeyazı ve Kışlık Amasya üzüm çeşitleri olmak üzere toplam 13 üzüm çeşidinin üretimi yapılmaktadır. Bu üzüm çeşitleri içerisinde Siyah Köhnü üzüm çeşidi, asit-şeker oranı, tat, aroma ve rengi itibariyle ülkemiz genelinde hem sofralık ve hem de şaraplık olarak geniş pazar bulabilen, şarap fabrikalarının alım için rağbet ettiği bir üzüm çeşididir. Üzüm, sofralık ve şaraplık olmasının yanında; pekmez, pestil, kuru üzüm ve oricik (ceviz sucuğu) olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kışlık Amasya üzüm çeşidi kışlık taze üzüm olarak nisan, mayıs hatta haziran ayına kadar kilerlerde muhafaza edilmektedir.

İlçede, toplam 827 hektar bağ alanı bulunmaktadır. Bunun 765 hektarında serpene, 62 hektarında ise telli terbiye sistemiyle üretim yapılmaktadır. 2001 yılından itibaren devlet-vatandaş işbirliği ile modern yüksek telli terbiye sistemli bağların tesis edilmesine başlanmasıyla üzüm bağlarında kalite ve üretim artışı sağlanmıştır. Bu da çiftçilerimiz tarafından yeni tesis edilecek bağlara örnek teşkil etmiştir. İlçemizde yıllık 6000 ton üzüm üretimi yapılmakta ve bunun yaklaşık 3500 tonunu Arapgir Köhnü Üzümü oluşturmaktadır.

Arapgir Köhnü Üzümü bölgeye has bir üzüm çeşidi olup, başka yerde aynı özellikleri taşımamaktadır. Koleksiyon niteliğindedir. Sofralık ve şaraplık olarak kullanılmaktadır. Tane şekli yumurta, tane rengi siyah, tane iriliği büyük, kabuk kalınlığı orta, çekirdek sayısı 2-3, salkım şekli konik, salkım sıklığı sık ve çiçek yapısı erdişidir. Orta derecede kuru madde oranı (%17-18) ve düşük derecede asitlik (6,5 g/l) bulunmaktadır. Yüksek şıra randımanı (%73) ve meyve etrafındaki sis tabakası belirgin özellikleridir.

Üzüm, yüksek şeker içeriğinden dolayı, kalori değeri yüksek bir besin maddesidir. Ayrıca mineral maddelerden kalsiyum, potasyum, sodyum ve demir yönünden zengin olduğu gibi, bazı vitaminler yönünden de önemli bir kaynak olarak kabul edilir. 

Ancak, üzümün beslenme değerini oluşturan maddelerin niteliği ve miktarı, taze veya işleme sonucunda dönüştüğü mamul ürüne bağlı olarak değişmektedir. Yaş üzüm ile karşılaştırıldığında, kuru üzüm ve pekmez, daha az su içerdiklerinden daha yüksek kalorili, demir ve kalsiyum mineralleri bakımından daha zengindirler. Üzüm, bazı karaciğer hastalıkları ile kansızlığın tedavisinde etkilidir. Yüksek tansiyonu kontrol altında tutar. Ayrıca içerdiği meyve asitleri ve lifli yapısı ile mideye zarar vermeden, böbrek ve bağırsak sisteminin çalışmasını düzenler, kanın temizlenmesine yardımcı olur. Yüksek kalori içeriğine karşın, çok düşük miktarda yağ ve protein içerdiğinden ideal bir diyet besinidir.

Arapgir Köhnü Üzümü’nü tanıtmak ve üreticileri daha kaliteli üretim yapmaya teşvik etmek amacıyla her yılın Eylül ayının 2. haftasında Bağbozumu Şenlikleri tertiplenerek üzüm teşvik yarışması düzenlenmektedir. Bu yarışmada Arapgir Köhnü Üzümü ve Aşık Beyazı kategorilerinde dereceye giren ilk üç üreticiye Bağbozumu Şenlikleri Tertip Komitesi tarafından para ödülü verilmekte, yarışmaya katılan tüm üreticilere de komite tarafından değişik hediyeler verilmektedir. Ayrıca, 2006 yılında Siyah Köhnü Üzümü için Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı’na coğrafi işaret başvurusunda bulunulmuş olup; 2007 yılında “Arapgir Köhnü Üzümü” markasıyla tescili yapılmıştır.

ARAPGİRLİ PAŞALAR

1.OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ

1.1.İBRAHİM PAŞA (HACI)

Arapgirli'dir. 1632 yılında doğmuştur. Kapıcıbaşı olup Cemaziyülevvel 1168’de (Şubat 1755) kapıcılar kethüdası oldu. 16 Muharrem 1169’da (22 Ekim 1755) çekemeyenlerin gammazlaması ile azledilip Rodos’a sürüldü. Safer 1171’de (Ekim-Kasım 1757) serbest bırakıldı. Uzun süre gözden düşmüş kaldı ve sonra bazı görevlerde bulundu. Şevval 1183’de (Şubat 1770) çavuş başı ve Şevval 1184’de (Ocak-Şubat 1771)silahlar ağası olup Zilkade’de (Şubat-Mart) Tırnova taraflarına zahire sevki bahanesiyle uzaklaştırılmış ve 1185’de (1771/72) mirimiranlıkla Selanik mutasarrıfı olup ordu sürücüsü olmuştur. Ardından vezir rütbesi ihsan olundu. Barıştan sonra görevine gitmeye memur olup Safer 1188’de (Nisan-Mayıs 1774) Kandiye muhafızı ve sonra Mısır valisi oldu. Vezirlik de yapmıştır. İstanbul’ da bir çok hayratı vardır. Receb 1189’da (Eylül 1775) vefat etmiştir.

1.2.MEHMED PAŞA (HACI)

Arapgirli'dir. Eski Saray’a girip kilerci başı oldu ve П. Süleyman’ın tahta çıkışında (1687) emekli olup validesi Saliha Sultan’a kethüda oldu. Valide sultanın vefatında İstanbul’da defterdar vekili ve darphane emini oldu. П. Mustafa’nın tahta çıkışında (1695) Gülnüş Emetullah Valide Sultan’ın kethüdası olmuş. 20 seneden fazla bu hizmette bulundu. Rebiyülahir 1127’de (Nisan 17159 vezir rütbesiyle İstanbul kaymakamı oldu. O sene Zilhiccesinde (Araplık) Boğaz muhafızı olmuştur. 1128’de vezirliği kaldırılarak Boğaz Hisarı’na sürüldü.

 Cemaziyelevvel 1128’de Şeyhülharem olup denizde Mısır’a gitti ve bir süre Mısır valisi olarak görev yaptı. . Bu senenin Zilhiccesinde (Kasım-Aralık 1716 ) dönerek tekrar İstanbul’a kaymakam oldu. Muharrem 1130’da yaşlılık hastalığı ile emekli oldu. Ortaköyde’ki yalısıyla Süleymaniyede’ki konağında oturup Cemaziyelevvel 1135’de vefat ederek Üsküdar da Valideyi Cedid Camii’nde kabristana defnedildi. Yaşı 90’a yakındır. Akıl ve temkin sahibi, Salih, dindar olup Erkan-ı Saltanattan biriydi. Galatada adı geçen validenin camii yakınında bir darülhadisi vardır ki, halen galata mahkemesidir. 1775 ’de vefat etti.

1.3.OSMAN PAŞA (GÜMRÜKÇÜ)

Arapgirli'dir. İstanbul’a gelip kapıcı başı, kasap başı, 1222’de arpa emini, 1226’da ikinci defa kasap başı ve sonra gümrük emini oldu. Bir hayli yıl kalıp sonra tophane nazırı oldu. Zilhicce 1235’de Mühimmat nazırı oldu. Recep 1236’da azledilip Arapgir’e sürgün olundu. Ardından vezirlikte Kars muhafızları ve Muharrem 1239’da Bozok ve Kayseri mutasarrıfı olup 1241’de ayrıldı. Sonra Karsa gidip sonra 1243’de Karahisar’da oturdu. 1244’de İstanbul’a gelince Boğaz muhafızı oldu. 1245’de ilaveten tekke sancağı verildi. 1246’da Sahilhanesinde oturdu. 8 Recep 1254’de vefat ederek Haydarpaşa’ya defnedildi. Tedbirli ve servet sahibi idi. Oğullarından biri Ömer Tahir Bey’dir. Digeri Nuri Bey’le Edlem Paşa ve Süreya Paşa’dır. Nuri Beyin annesi Kamertab kadın ve Süreyya Paşa’nın annesi Hesna kadındır. Yeğeni Mevaliden Salih Bey ile Yusuf Kamil Paşa’dır.

1.4.SÜLEYMAN PAŞA

Arapgirli'dir. Miralay ve Liva olarak görev yapmış ve emekli edilmiştir. Zilkade 1284’de vefat etmiştir. Selimiye’de metfundur.

1.5.MUSTAFA SÜREYYA PAŞA

Arapgir’ li Gümrükçü Osman Paşa'nın oğludur. Halep, İzmir, Bursa ve Ankara Valiliklerinde bulunmuş ve Şurayı Devlet azalığı yapmış değerli bir devlet adamıdır. 1878 yılında vefat etmiştir.

1.6.CEVAT ÇOBANLI (Orgeneral)

1870 yılında İstanbul'da doğan Cevat Paşa, Mehmet Şakir Paşa'nın oğludur. Annesi Arapgir'in Sıhhi 1 Mahallesinden Yaldızcı (Aynacı) zadelerindendir. İlk, Orta ve Lise tahsillerinden sonra Harp okuluna giren Cevat Paşa 1849'da Kurmay Yüzbaşı olarak çıkmıştır. Maiyet- i Seniye Erkânı harbiyesinde bulunduğu gibi daha birçok askeri görevlerde yapmıştır. 1908 Meşrutiyet inkılâbında hassa ordusunda tümen kumandanı olmuş ve ferik (Tümgeneral) Erni almıştır. 

Daha sonra Cevat Paşa, Harp Akademisi Müdürü, Birinci Ordu Müfettişi, Erkânı Harbiye Başkanı olmuştur. 1915'de Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanı iken bu görevi Cevat Paşa'yi bütün dünya milletlerine tanıtmaya sebep olmuştur. Boğaz müdafaasında ki kahramanlığı Türk tarihine en parlak ve şerefli bir sahife olarak geçmiştir. Daha sonra Galîçya'da Ordu Kumandanı olarak bulunmuştur.

 Filistin cephesinde 7. Ordu Kumandanı olan Atatürk'le silah arkadaşlığı yapmıştır. Mondoros Mütarekesi sırasında Genel Kurmay Başkanı bulunan Cevat Paşa, Atatürk'ün yapacağı işler hakkında bilgi sahibi idi. Cevat Paşa Büyük Millet Meclisine aza olmuş, daha sonra Adana ve Elcezjre kumandanlığına tayin edilmiştir. 18 Mart Kahramanı Cevat Paşa, Anafartalar Kahramanı Atatürk'ün en yakın silah ve fikir arkadaşıdır. Kendi isteği ile Orgenerallik’ tan emekliye ayrılmış ve 13 Mart 1938'de İstanbul'da vefat etmiştir

1.7.MEHMET ŞAKİR PAŞA

Mehmet ağanın oğlu olan Şakir Paşa 1844 yılında Arapgir'de doğmuştur. Asıl adı Mehmet Şakir olup Çobanlı ailesine mensuptur. 7-8 yaşlarında iken büyük kardeşi temyiz mahkemesi azalarından Hüseyin Rüştü Paşa tarafından İstanbul'a aldırılarak Askeri Okullara verilmiş, 1868'de Kurmay Yüzbaşı olarak okulu bitirmiştir. Bilahare Paris'deki Mekteb-i Osman-i de tahsili tamamlayarak Paris Büyükelçiliğinde Ateşe olarak görev yapmıştır. Daha sonra İstanbul'a dönmüş ve Binbaşı olmuştur. 1884'de Mirliva, 1888'de Ferik, 1895'de Mabeyin olmuştur. Bir kaç defa Abdulhamit tarafından Almanya İmparatoruna gönderilen Mehmet Şakir Paşa 1903 yılında vefat etmiştir.

1.8.YUSUF KAMİL PAŞA

1805 yılında Arapgir'in Eskişehir Mahallesinde doğmuştur. Gümrükçü Osman Paşanın yeğeni Gök Beyi Hanedanından İsmail Bey Zadenin oğludur. İstanbul'a götürülerek Gümrükçü Osman Paşanın yanında ve onun memuriyette bulunduğu yerlerde hususi hocalardan ders alarak yetiştirmiştir. Bir süre Divan/ı Hümayun kalemine devanı etmiş ve sonra Mısır'a gitmiştir. Mısır'da bir memuriyete tayin için Mehmet Ali Paşa 'ya verdiği dilekçe çok beğenilince huzura çağrılmış ve Paşa kendisi ile konuşunca liyakatini ve zekasını beğenip Mısır hazine katipliğine tayin etmiştir. Bir taraftan Mısır'da memuriyetlerde bulunurken diğer taraftan ilim ve irfanını ikmale çalışmış ve Fransızca da öğrenmiştir. Kaymakam Er ile askerliğe gitmiş, beş sene sonra Mirliva olmuştur. 1844'te İstanbul'a gelmiş ve çok kalmadan tekrar Mısır'a dönmüştür. Mehmet Ali Paşa, Kızı Zeynep Hanımı Kamil Paşa ile evlendirmiştir. Mehmet Ali Paşanın kızı Zeynep Hanımla evlendiği için "Mısırlı" ve Zeynep- Kamil lakapları ile de anılan Yusuf Kamil Paşa, 1876 yılında Bebek' deki yalısında 70 yaşında vefat etmiştir.

1.9.MİRLİVA AHMET PAŞA

14. yüzyılın sonlarında Arapgir ve Çemişgezek tımarı olarak Akkoyunlu Türkmen Beylerinden Hacı Süleyman Paşa’nın beş oğlundan birisidir. Arapgir, Eğin ve Çemişgezek kazalarının sahibi tımarı olmuştur. İlçemiz çarşı mahallesinde Mirliva Ahmet Bey adını taşıyan bir camii yaptırmıştır.

1-10.CAFER PAŞA :

Yusuf Paşa’nın bir vakfiyenamesinde Cafer Paşa ile kardeş olduklarından bahsedilmektedir. Osmanpaşa Mahallesinde Kendi adı ile anılan bir camisi bulunmaktadır.

1.11.ETHEM PAŞA :

Ölüm yılı 1682’ dir. Arapgir’li Gümrükçü Osman paşa’ nın küçük oğludur. Sırasıyla kasabalarda Mutasarraflık ve Vilayetlerde Valilik yapmıştır.

1.12.KARA SÜLEYMAN PAŞA:

IV. Murat zamanında Dergahı Ali Gedikli Müteferrikalarından yetişme bir Vezirdir. Arapgirlidir. Osmanpaşa mahallesinde kendi adıyla anılan ve günümüzde harabe vaziyette bulunan camisine ait vakfiyesinde babasının El Haç Seyit Davut Paşae olduğu ve Davut Paşanın ceddinin de Esseyit Şah Mirliva Ahmet bey olduğuna işaret edilmektedir.

1.13.YUSUF PAŞA : Aslen Arapgir’li dir. Anadolu’ nun birçok şehrinde Mutasarrıf ve Valiliklerde bulunmuştur. Şanlıurfa’ da Camiler, hanlar hamamlar yaptırmıştır. Bu binalar halen Şanlıurfa’ da Yusuf Paşa’ nın sülalesi tarafından idare edilmektedir.

2. CUMHURİYET DÖNEMİ

2.1.TUĞGERENAL TUNCAY KAVUNCU :

1948 yılında Arapgir’de doğdu. İlkokulu Arapgir’ de okudu. Askeri Liseden sonra 1967 yılında Kara Harp Okulunu bitirdi. Akademik eğitiminden sonra Kurmay Subay olarak orduda görev yaptı. Bir güre Malezya’ da Askeri Ateşelik görevinde bulundu. Kurmay Albay olarak Kıbrıs Zırhlı Birlikler Alay Komutanlığı görevini, ve Özel Kuvvetler Komutanlığı Kurmay Başkanlığı görevini yaparken, 30 Ağustos 1995’ de tuğgeneral oldu. Hakkari Dağ Komando Tugay Komutanlığı yaptıktan sonra Genel Kurmay Başkanlığında Daire Başkanlığı görevine atandı. Bu görevi sırasında rahatsızlandı ve geçirdiği ameliyat sonucu iyileşemeyerek Şubat 1998 yılında vefat etti. Evli ve iki çocuk babasıydı.

2.2.TUĞGENERAL MEVLÜT YALÇIN:

1939 yılında Arapgir’ de doğmuştur. Babası tarafından Ormansırtı Köyünd+en, Annesi tarafından Cömertli mahallesi, Cömertoğullarındandır. İlköğrenimimi Arapgir’ de, ortaokulu Ankara’ da bitirdikten sonra Kuleli Askeri Lisesine girdi. 1957 yılında Kara Harp Okulundan mezun oldu. 1963 – 1967 yılları arasında Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Maliye Bölümünden mezun oldu. Ordu’ da Muhtelif kıt’a ve karargah görevlerinden sonra 1987 yılında Tuğgeneralliğe terfi etti. 1995 yılında emekliye ayrılan Mevlüt YALÇIN Paşa evlive iki çocuk babasıdır.

2.3.TÜMGENERAL RECAİ UĞURLUOĞLU :

1935 yılında Arapgir’ de doğan Recai UĞURLUOĞLU, ilk ve orta tahsilini Arapgir’de yaptı. 1951 yılında İstanbul Askeri Lisesine girdi, buradan mezun olduktan sonra askeri birliklerde görev yaptı. 2009 yılında vefat etti.

2.4.TÜMGENERAL CEMİL ÖZER :

1935 yılında Arapgir’ de doğdu. İlk ve orta tahsilini Malatya’ da yaptı. 1955 yılında İstanbul Askeri lisesinden mezun oldu. Orduda çeşitli kademelerde görev yaptı. Emeklidir.

ARAPGİR YEMEKLERİ

ARAPGİR KADINLAR DERNEGİ TARAFINDAN HAZIRLANAN YEMEKLER

BALIKLI PİLAV KABURGA DOLMASI

Malzemeler:

1 kg. pilavlık bulgur

4 tane soğan

orta büyüklükte 8-10 balık

100 gr. tereyağı

karabiber

tuz

bir tutam maydanoz

2 tane yeşil biber.

Yayvan bir kapta yağ eritilir. Doğranmış soğan, yağa dökülerek bir çevrilir. Tuzu, doğranmış yeşil biberi ve bir avuç bulguru yağa dökülen soğana karıştırdıktan sonra, içi temizlenerek hazırlanmış balıkların içerisine doldurulur. Geriye kalan bulgurun bir kısmı pişeceği kabın altına serilir. Üzerine içi doldurulmuş balıklar konduktan sonra arta kalan bulguru balıkların üzerine sererek bir tas bulgura iki tas su denkleşecek şekilde su ilavesi yapılır. Pişmeye bırakılır.

Balıkların ve bulgurun iyice piştiği anlaşılınca bir tepsiye kabı ters çevirerek alt üst edilir. Üzerine bir kaşık eritilmiş tereyağı ve doğranmış maydanoz serpilerek servis yapılır.

BUMBAR DOLMASI BASTUK (PESTİL )

Hayvan bumbarının içinin pisliği temizlenir. Tersi döndürülür. Bulgur unu ile ovalayarak bumbar yoğrulur. Kesime konularak yıkanır. Tekrar bumbarın yağlı yüzü döndürülür ve yıkanır.

Baş bulgura soğan, toz biber, baharat, salça, maydanoz, yağ eklenerek karıştırılır. Bumbarın yağlı yüzü avuç içine alınıp, içi hazırlanan harçla doldurulur. Yağlı yüz içte kalır. Doldurma neticesinde iri bir soğandan doğranan parça, bumbarın ağız tarafına konulur, üzerine bulgur doldurulur.

Tencereye konulur, üzerine suyu, tuzu, eklenerek haşlanır. Yemeğe hazır hale gelir.

ÇELEM DOLMASI KAYMAKLI KAYISI TATLIS

Bulgur sıcak su yardımıyla ıslatılır ve içine soğanı, maydanozu doğranır. Kıyma, tuz, biber ve salça da eklenerek birlikte iyice yoğrulur. Birkaç dakika yoğrulduktan sonra hamur dinlendirilir. Başka bir tarafta çelemler soyulur ve iyice yıkanır. İnce ince kıyılır. Sıcak suya tuz atıldıktan sonra çelemler haşlanır. Daha önceden hazırlanan harçtan çelemlerin dilimleri arasına biraz konulduktan sonra çelemler tencereye dizilir, yeterince suyu ilave edilerek orta hararetli ateşte pişmesi beklenir. Piştikten sonra servis yapılır.

EKŞİLİ EKMEK KÖMBE

Akşamdan un elekle teştte elenir. Elenen una maya (bu, bir önceki ekmek hamurundan ayrılan bir topak ekşimiş hamurdur.) katılır. Su, tuz eklenir ve yoğrulur. Cıvıkça, bir kıvamda hamur haline getirilir, sabaha kadar dinlenmeye bırakılır. Sabahleyin hamur kabarmış (mayalanmış) olur. Daha sonra ekmek damındaki ocak yakılır. Ekmek sacının altı kül ile sıvanır ve ocağa yerleştirilir. Ekmek tahtası, oklava, merdane, aktaraç ocağın yanına hazırlanır. Hamurdan bir topak “hamur eğişi” ile kesilip alınır. Ekmek tahtasının üzerinde önce merdane ile hafifçe düzlenir, oklava ile 20 cm. çapında açılır ve elenir. Ekmek tahtasının üzerinde önce merdane ile hafifçe düzlenir, oklava ile 20 cm. çapında açılır ve ele alınarak kollara çarpa çarpa ekmek haline getirilir ve sacın üzerine atılır. Aktaraçla döndürülerek pişirilir.

ELMA GALAYİSİ MALATYA TARHANASI

Malzemeler:

500 gr. elma

500 gr. kuşbaşı et

100 gr. muhaşer

1 kaşık salça

1 kaşık tereyağı

yeteri kadar tuz

pul biber.

Önce soğanla birlikte kuşbaşı et kavrulur. Salça, tuz, pul biber koyulur. Birlikte karıştırılır. Biraz su eklenir. Hafif ateşte pişirilir. Yemeğin eti piştikten sonra ince uzun şekilde doğranan elmalar üzerine konur. Elma tatlı olursa yemek daha güzel olur. Yemeğe iki-üç parça da şeker atılır.

GELİN HANIM TATLISI

6 kişilik Gerekli malzeme:

Yarım kg yağlı dana kıyma

Yarım kg kuru soğan

2 çorba kaşığı margarin

1 çay kaşığı karabiber

2 çay kaşığı pul biber

Yarım demet maydanoz,

tuz

Köfte için:

Yarım kg yağsız dana kıyma (iki kere çekilmiş)

4 su bardağı köftelik bulgur

Tuz,

su

Soğanları ince ince doğrayıp margarinde pembeleştirin. Yağlı kıymayı ve tuzu ilave edip kavurun. Karabiber, pulbiber ve ince kıyılmış maydanozu ekleyip karıştırın. Hazırladığınız iç malzemeyi soğumaya bırakın.

Yağsız kıymaya tuz, bulgur ve 2 su bardağı suyu serperek ekleyin. Bulgurla kıyma birbirini tutana kadar yoğurun.

Hazırladığınız köfte harcından bir parça alıp yuvarlayın. Avucunu-zun içinde tutarak ve işaret parmağınızla bastırarak çukurlaştırın. Soğutulmuş iç malzemeyi içine doldurup köfteyi kapatın. Hazırladığınız içli köfteleri kaynamış tuzlu suda haşlayın. Sıcak olarak servis yapın.

SIRIN

15 kadar yufka ekmeği hazırlanır. Tereyağı eritilir. Sarımsaklı yoğurt hazırlanır. Bir tepsi üzerine yufka serilir, 3-4 kaşık sarımsaklı yoğurt dökülerek kaşıkla yufkanın her tarafına yayılması sağlanır. Onun üzerine bir yufka daha konulur, bu yufkanın üzerine de 3-4 kaşık eritilmiş tereyağı dökülerek bunun da yufkaya sürülmesi sağlanır. Bir kat yoğurtlu, bir kat yağlı yufka gelecek şekilde hazırlanan bir tepsi sırın bıçakla dilimlenip servis yapılır.

KÜLAH DOLMASI

için Malzemeler :

Patlıcan, biber, salatalık kurusu(yeterli miktarda)

250 gr. kıyma

2 su bardağı irinti (bulgurun en irisi)

1 baş soğan

2 kaşık salça

1 kaşık erik ekşisi

3 kaşık tereyağı

Maydanoz

nane

Tuz

karabiber

yemeğinin hazırlanışı:

Külahlar haşlanarak, süzülür. Diğer taraftan kıyma, küp şeklinde doğranmış soğan, irinti, tuz, karabiber, kıyılmış maydanoz, kuru nane karıştırılarak haşlanan külahlara doldurulur. Diğer tarafta yağ eritilerek, salça ilâve edilerek biriki kez karıştırılır. Suyu ve erik ekşisi koyulur. Hazırlanan dolma suyu, üzerine bir ağırlık koyulmuş olan dolmalara ilâve edilerek suyu çekinceye kadar pişirilir. Sıcak olarak servis yapılır.

Not: Külah; biber, patlıcan ve salatalık gibi oyularak, ipe dizilip kurutulan kışlık sebzedir.

AHITMA BICİĞİ

1Litre suya 200g un 1 çay kaşığı tuz 1 çay kaşığı şeker, 1 veya 2 çorba kaşığı sıvı yağ, bir paket kabartma tozu, 1 adet yumurta kırılarak çırpılır, koyu olmayan bir kıvamda olması gerekir. Apartman katın daysanız yanmaz teflon tavaya küçük küçük yuvarlaklar halinde kepçe ile dökülür 2 tarafı pembeleştirilir şayet bahçeli bir evdeyseniz saçta bu işlem yapılır. Ateşi de çirpi ile yakarsanız Ahıtmanın Tadına Doyum olmaz.

Ahıtmalar Bir tepside toplanır diğer tarafta 100g (veya isteğe göre) tereyağı eritilir içine 2 su bardağı kadar süt ilave edilir 3 tane orta boy sarımsak dövülerek(ağza gelmez şekilde) katılır. Tepsideki ahıtmaların üstüne dökülür.(yağ ile süt bir taşım kaynatılırsa daha iyi olur)

DİLBER DUDAĞI

Malzemeler

1 adet yumurta

1 tane yumurta sarısı

1,5 kahve fincanı süt

3 çorba kaşığı sıvı yağ

1 fiske tuz

1 çorba kaşığı sirke

aldığı kadar un

Açmak için:

buğday nişastası

İçi için:

Kıyılmış ceviz ve yumurta akı (ben fındık, tarçın ve şeker karışımı ve yumurta akı kattım)

Üstüne;100 gram margarin veya tereyağı

Şerbeti için:

2 su bardağı şeker

1,5 su bardağı su

3-4 damla limon suyu

Hazırlanışı

Şerbet için olan malzemeyi bir tencereye alıp kaynatıyoruz ve soğumaya bırakıyoruz.

Önce hamuru için olan sıvı malzemeleri katıp karıştırıyoruz, ununu ve tuzunu ilave edip yoğuruyoruz. Ele yapışmayan bir kıvamda olmalı.Bu yoğrulan hamuru 10 küçük bezeye ayırıyoruz.Her birini nişasta serperek küçük tatlı tabağı kadar açıyoruz.Her kata nişasta serpiyoruz.10katlı hamuru önce elimizle biraz açıp sonra oklava yardımıyla tepsi büyüklüğünde açıyoruz.Onları su bardağı ağzıyla kesiyoruz.İçine ceviz ve yumurta akı karışımını veya benim yaptığım gibi fındık,tarçın,şeker ve yumurta akını koyup dudak şekli verip tepsiye diziyoruz.Bir tavada eritip kaynattığımız margarin veya tereyağını tatlının üstüne kaşık yardımıyla döküyoruz.170 derecelik fırında üstleri kızarana kadar pişiriyoruz.(30-35 dakika da pişti.)

Soğuk şerbeti ılık tatlıya döküyoruz.

LOKMA

Yağ, süt, yumurta ile un yoğrulur. Dinlendikten sonra hamur kaşıkla alınıp tavaya konur, tavada kızartılır. Üzerlerine kestirilmiş şeker dökülür.

KIZARTMA
Malzemeler:

- 2 kg kemikli et(kuzu budundan)
- 3 adet soğan (ince doğranmış)
- 3-4 yemek kaşığı salça
- 125 gr margarin
- 1 kutu yoğurt
- karabiber, tuz

Hazırlanışı:

Margarini ılıtıp, yumuşatın. Bütün malzemeyi bir kapta karıştırın ve etlere iyice yedirin. Sıvanmış et parçalarını tencereye koyun ve artan malzemeyi etlerin üzerlerine dökün. Ağır ateşte kendi suyunu çekene kadar pişirin. İki bardak su ilave edin, malzemeler suyu çekinceye dek pişirin. Yanında pilav ile servis yapın.

GILDİRİK KÖFTE

Köftelik orta bulgur tuzu atılmış ılık suyla beraber yoğrulur ve ceviz büyüklüğünde köfteler dökülür. Yapılan köfteler tuz atılmış bir tencere suda kaynatılır. Bir iki dalım kaynatıldıktan sonra süzekle suyu süzdürülür.

Başka bir kapta sarımsaklı yoğurt hazırlanır ve tepsiye alınmış olan köftelere dökülüp karıştırılır. Bunların hepsinin üzerine de tavada kızdırılmış tereyağı dökülür.

ZEYTİNYAĞLI SARMA

Yarım kg. yaprak
2,5 su bardağı pirinç
2 soğan
1 kaşık salça
yarım limon
1 çay kaşığı şeker
tuz
nane


Yapraklar tuzlu suda haşlanır, eğer salamura ise tuzu gidinceye kadar yıkanır. İnce doğranmış soğanlar fıstıklar ile beraber 2 kaşık zeytinyağında kavrulur. İçine pirinç eklenir ve kavrulmaya devam edilir. 1 bardak su ekleyerek pirinçler pişirilir. Baharat ve diğer malzemeler ekleyerek karıştırılıp tencerenin altı kapatılır, iç soğumaya bırakılır. Hazırlanan yapraklara 1 er tatlı kaşığı iç koyarak yapraklar sarılır, sarılan yapraklar tencereye dizilir, sarım işlemi bittikten sonra tencereye 2 bardak su 1 kaşık zeytinyağı ilave edilerek orta ateşte pişirilir
SOĞAN DOLMASI

Malzemeler


4 adet iri kuru soğan


iç malzemesi için;
2 su bardağı pirinç
1 su bardağı kıyma
1 yemek kaşığı dereotu
Yarım su bardağı sıvı yağ
bir buçuk yemek kaşığı salça
1 tatlı kaşığı pul biber
1 tatlı kaşığı karabiber
yeterinde tuz


Hazırlanışı


İç malzememizi pirinçleri iyice yıkayıp karıştırıyoruz, soğanların üzerini ve altını çok az kesip soyuyoruz, derin bir tencerede bol suda içleri çıkana kadar hafif haşlıyoruz, (haşlanırken çatalla üzerine basın içi çıkmaya başladığında oldu demektir). Soğanın her yaprağına büyüklüğüne göre bir kaşıktan biraz az iç koyup sarın, düdüklü tencerede üzerine biraz sıvı yağ dökün, üzerine çok çıkmayacak şekilde (yaprak sarması usulü)su koyun biraz tuz ekleyin, düz bir tabak koyarak yaklaşık 25, 30 dakika pişirin
BAKLAVA

Malzemeler


Hamuru için
1 su bardağı sıvı yağ
1 su bardağı süt
3 yumurta
yarım çay bardağı sirke
tuz
aldığı kadar un
1 paket nişasta
400 gr ceviz
yarım paket margarin
250 gr tereyağı


Şerbeti için
1,5 Kilo şeker
1,5 litreden bir bardak fazla su


Hazırlanışı


Hamur malzemelerinden yumuşak bir hamur yoğrulur ve yarım saat dinlendirilir. Cevizler dövülüp yapılan hamur dört parçaya bölünür ve her bir bezeden ceviz büyüklüğünde 15 beze çıkarılır. Ceviz büyüklüğündeki bezeler üzerilerine nişasta dökülerek büyütülür. 15 beze üst üste konulur ve merdane yardımı ile tepsi büyüklüğünde tekrar büyütülür. Üzeren ceviz içi serpilir ve diğer bezelere de aynı işlem uygulanır tüm bezeler bitince istenilen şekilde kesilir ve üzerine tereyağı ve margarin eriterek dökülüp fırında pişirilir… Şerbet yaklaşık kısık ateşte bir saat kaynadıktan sonra sıcak olarak soğuk hamurun üzerinden dökülür…
ETLİ YAPRAK SARMASI

Gerekli Malzemeler;
200g kıyma

100g kuyruk

1 demet maydanoz

500g kuru soğan

600g pilavlık bulgur

1 tutam karabiber veya 1 çay kaşığı

1 çorba kaşığı kırmızıbiber

1000g salamura yaprak (önerim Arapgir Yaprağıdır)

1 tatlı kaşığı tuz

250g salça (biber ve domates salçasını karıştırınız tavsiyem ev salçası dır)

Biz bu malzemeleri verdik ama yağı ve salçası sizin elinizde isteğinize göre koyabilirsiniz

Yapılışı;
1L su kaynatılır bulgurun üzerine dökülür 30dk beklenir

30 dk içinde soğanlar küp küp doğranır baharatlarıyla karıştırılır maydanoz içine doğranarak eklenir kıyma ve kuyrukla beraber yoğrulur salçası da eklenene kadar 30 dk miz dolmuştur ve bu hazırlanan harç sarmaya hazırdır.
ERİŞTE ÇORBASI

için Malzemeler :
1/2 su bardağı kahverengi mercimek
1 su bardağı erişte
1 baş (büyükçe) kuru soğan
1 yemek kaşığı biber salçası
1 yemek kaşığı domates salçası
3 yumurta kadar yağ
Tuz - karabiber - yaprak kırmızı biber
1 limon
yemeğinin hazırlanışı:
Bir tencerede yağ eritilir, küp şeklinde doğranmış soğan ilave edilerek pempeleştirilir. Biber ve domates salçası sulandırılmış olarak koyu­lur. 5-6 bardak et suyu ve su konarak kaynamaya bırakılır. Ayıklanmış, yıkanmış mercintek suya ilave edilir ve pişirilir. Tuz atılır. Mercimeğe kırılan erişteler ilave edilir. 3-4 taşım kaynatılır. Ateşten alınır. Sıcak olarak servis yapılır. Serviste isteğe bağlı olarak karabiber, kırmızıbiber ve limon suyu ilave edilebilir
İÇLİ KÖFTE

KÖMBE2 su bardağı buğday unu 2 su bardağı kepek unu 1 tatlı kaşığı yaş maya su tuz Yarım paket tereyağı 3 yemek kaşığı un Yarım kg. kavurma 1 adet yumurta sarısı çörekotu 2 cins un karıştırılır, suda eritilmiş maya ve su eklenir. Kıvam alana kadar su eklenerek yoğrulur, 1 saat dinlendirilir. Hamur 4 parçaya bölünür, küçük tepsi büyüklüğünde açılır, yağlanmış tepsiye yerleştirilir. Üzerine kavurmanın yarısı konur, kat kat kavurma ve hamur konur. Yumurta sarısı sürülür, çörekotu serpilir, 45 dakika pişirilir.KAYMAKLI KAYSI TATLISIİslimli kayısı akşamdan suda ıslanır. Kükürt kokusu gidinceye kadar suyu değiştirilerek bu işlem yapılır. Yıkandıktan sonra süzgece dökülür. Diğer taraftan şeker kestirilerek koyuca bir şıra hazırlanır. Kayısılar şıraya atılır. Yumuşayıncaya kadar kaynatılır. Kevgirle bir tepsiye alınıp soğutulur. İçine kırılıp soyulmuş kayısı çekirdeği birer adet koyulur, içine kaymak da konulur. Üzerine tekrar artan şıra dökülür. Üzeri yeşil fıstıkla süslendikten sonra servis yapılır.BASTUKBastuk el ile doğranır, tavada yağ eritilir, içine bastuklar bırakılır. Biraz kavrulur, üzerine yumurta kırılır, ateşten indirilir. Ceviz Dövülerek üzerine dökülerek servis edilirKABURGA DOLMASIMalzemeler: 2 kg.lık bir kaburga 1 kase pirinç 2 baş kuru soğan 2 yemek kaşığı tereyağı 1 demet maydanoz tuz karabiber. Yapılışı: Kaburganın üst derisi kaldırılarak bir oyuk meydana getirilir. Pirinç yıkanır. İçine soğan, maydanoz doğranır. Tuz, biber, baharat eklenir, hepsi karıştırılır. (İçine etin yağından da doğranabilir.) Oyulan bu yere malzeme doldurulur. İğneyle dikilir. Tereyağında hafif pembe kızartılır. Diğer tarafta küçük doğranmış soğanlar tereyağında kavrulur. Salça ilave edilir, su da konularak kaynatılır. Kaynayan salçalı suya kaburga dikkatlice konarak pişirilir. Pişen kaburga bir tepsiye alınır. Sosu da üzerine dökülerek fırında hafif kızartılarak servis yapılır.